Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ là một bệnh lý khá phổ biến, đứng thứ hai sau thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng, với tỷ lệ mắc khoảng 18,6 người trên 100.000 dân. Bệnh có thể bắt đầu đột ngột do chấn thương, nhưng thường phát triển dần dần do quá trình thoái hóa gây ra sự thay đổi trong thành phần hóa học và cơ học của đĩa đệm.
Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ là gì?
Thoát vị đĩa đệm
Thoát vị đĩa đệm xảy ra khi các bao xơ quanh đĩa đệm yếu đi, khiến nhân nhầy thoát ra ngoài và đĩa đệm bị lệch khỏi vị trí bình thường trong đốt sống. Điều này gây áp lực lên tủy sống hoặc các rễ thần kinh xung quanh, dẫn đến cơn đau cho người bệnh.
Thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ
Trong cơ thể, cột sống cổ đóng vai trò như “cầu nối” giữa đầu và xương sống. Nó bao gồm bảy đốt sống, từ C1 đến C7, được kết nối bởi các đĩa đệm. Mặc dù thoát vị đĩa đệm thường gặp ở đốt sống cổ C5-C6, nhưng bất kỳ đốt sống cổ nào cũng có thể bị tổn thương.
Theo cơ chế sinh học, một đĩa đệm đã thoát vị sẽ không thể hoàn toàn trở lại trạng thái nguyên bản, ngay cả khi thực hiện phẫu thuật. Tuy nhiên, với phương pháp điều trị đúng đắn, người bệnh có thể hồi phục tới 80-90%.
Nguyên nhân gây ra thoát vị đĩa đệm cột sống cổ
Thoát vị đĩa đệm có thể do rất nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có các lý do phổ biến như:
- Tuổi tác: Một trong những nguyên nhân chính của thoát vị đĩa đệm cột sống cổ là quá trình lão hóa, khi các đĩa đệm trong cột sống cổ trở nên suy yếu và mất độ đàn hồi theo thời gian. Điều này khiến chúng dễ bị nứt hoặc rách, cho phép nhân nhầy bên trong thoát ra ngoài và gây chèn ép các cấu trúc xung quanh.
- Chấn thương cơ học: Đây cũng là 1 nguyên nhân rất phổ biến. Các hoạt động như nâng vật nặng sai cách hoặc các chấn thương do tai nạn, có thể làm tổn thương đĩa đệm và dẫn đến thoát vị
- Thói quen sinh hoạt và công việc: Việc ngồi lâu trong tư thế không đúng, cúi đầu quá lâu khi làm việc cũng như thiếu vận động có thể làm tăng áp lực lên cột sống cổ và gây ra thoát vị đĩa đệm.
Dấu hiệu của thoát vị đĩa đệm cột sống cổ
Dấu hiệu lâm sàng
- Đau nhức diện rộng: Cơn đau thường bắt đầu từ một hoặc hai đốt sống cổ, sau đó lan ra vùng bả vai, cánh tay hoặc thậm chí lên sau đầu và hốc mắt.
- Tê ngứa ở tay và chân: Khi khối thoát vị chèn ép vào tủy sống, cảm giác tê ngứa có thể lan từ cổ ra toàn thân và tới chân tay. Nếu chèn ép xảy ra ở dây thần kinh, cảm giác tê ngứa chỉ giới hạn ở vùng cánh tay, bàn tay và ngón tay.
- Hạn chế vận động: Người bệnh gặp khó khăn khi cử động cổ và cánh tay, không thể đưa tay ra sau lưng hoặc giơ tay lên cao. Cử động cổ bị hạn chế, đi bộ khó khăn, và có cảm giác căng cứng bắp chân khi di chuyển.
- Yếu cơ: Khối đĩa đệm chèn ép vào tủy sống có thể gây yếu cơ, với các cơ chân yếu trước, dẫn đến dáng đi xiêu vẹo và khó khăn khi vận động. Tình trạng này có thể làm các thớ cơ vùng đùi và bắp chân rung lên khi gắng sức.
- Dấu hiệu khác: Một số trường hợp có thể thấy đau một bên lồng ngực, táo bón, khó tiểu và khó thở, đây là các biến chứng cấp độ nhẹ của bệnh.
Dấu hiệu lâm sàng của thoát vị đĩa đệm cột sống cổ không luôn rõ ràng ở tất cả bệnh nhân. Để có chẩn đoán chính xác, bệnh nhân nên thực hiện chụp cộng hưởng từ MRI tại các cơ sở y tế uy tín.
Cận lâm sàng
Chẩn đoán bằng MRI:
- Đĩa đệm có thể không nằm đúng vị trí, chèn ra trước, sau hoặc vào thân đốt sống.
- Phát hiện khối nhân nhầy thoát ra khỏi vị trí bình thường.
- Cột sống cổ có thể cong vẹo, có dấu hiệu của tam chứng Barr (chiều cao đốt sống giảm).
- Dấu hiệu chèn ép lên rễ dây thần kinh hoặc tủy sống.
Dấu hiệu tăng theo cấp độ
Cấp độ 1: Bệnh nhân cảm thấy đốt sống cổ cứng và khó xoay chuyển, có cảm giác đau nhẹ mỗi khi cúi xuống. Cơn đau có thể lan xuống vai và tăng dần khi làm việc nặng.
Cấp độ 2: Cơn đau kéo dài từ gáy ra sau đầu và tai, có thể gặp vướng và đau khi vận động cổ, thỉnh thoảng vẹo cổ.
Cấp độ 3: Đau nhức đầu ở vùng chẩm và trán, đau từ gáy lan xuống bả vai. Bệnh nhân có thể cảm thấy tê bì một bên hoặc cả hai bên cánh tay, mất cảm giác tinh tế ở tay, và thỉnh thoảng xuất hiện triệu chứng nấc cụt, ngáp, chảy nước mắt, hoặc chóng mặt khi hoạt động.
Biến chứng của thoát vị đĩa đệm cột sống cổ
Thiếu máu não
Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ có thể gây chèn ép lên các mạch máu cung cấp máu cho não, dẫn đến tình trạng thiếu máu não. Biểu hiện thường gặp bao gồm chóng mặt, nhức đầu, mờ mắt, và mất tập trung. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng thiếu máu não có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng não và khả năng sinh hoạt hàng ngày.
Hẹp ống sống cổ
Khi đĩa đệm thoát vị và chèn ép lên tủy sống, có thể dẫn đến hẹp ống sống cổ. Tình trạng này làm giảm không gian trong ống sống, gây áp lực lên tủy sống và các dây thần kinh. Hẹp ống sống cổ có thể gây đau, tê, và yếu cơ ở vùng cổ và cánh tay, đồng thời làm giảm khả năng vận động của người bệnh.
Hội chứng chèn ép tủy
Khi thoát vị đĩa đệm gây chèn ép lên tủy sống, có thể dẫn đến hội chứng chèn ép tủy. Tình trạng này gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như đau dữ dội, yếu cơ, tê bì và mất cảm giác ở cánh tay và chân. Nếu không điều trị kịp thời, hội chứng chèn ép tủy có thể gây ra tổn thương vĩnh viễn cho tủy sống và dẫn đến mất chức năng vận động.
Liệt vĩnh viễn
Khi thoát vị đĩa đệm cột sống cổ không được điều trị kịp thời hoặc nghiêm trọng, có thể dẫn đến liệt vĩnh viễn. Áp lực lâu dài lên tủy sống và dây thần kinh có thể gây ra tổn thương nghiêm trọng, dẫn đến mất hoàn toàn khả năng vận động và cảm giác ở các chi. Liệt vĩnh viễn không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn đòi hỏi sự chăm sóc đặc biệt và hỗ trợ liên tục.
Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ có chữa được không?
Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ có thể chữa được, nhưng mức độ hồi phục tùy thuộc vào tình trạng bệnh và phương pháp điều trị. Nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách, như dùng thuốc, vật lý trị liệu hoặc các bài tập phục hồi chức năng, người bệnh có thể giảm triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Trong trường hợp nghiêm trọng, phẫu thuật có thể được chỉ định để loại bỏ phần đĩa đệm thoát vị, giúp giảm áp lực lên dây thần kinh và ngăn ngừa biến chứng.
Phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống cổ
Sử dụng thuốc
Điều trị bằng thuốc là phương pháp đầu tiên thường được áp dụng để giảm đau và kiểm soát viêm do thoát vị đĩa đệm cột sống cổ. Các loại thuốc giảm đau như acetaminophen và ibuprofen giúp giảm cơn đau nhanh chóng, trong khi thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) giúp kiểm soát tình trạng viêm tại vùng bị ảnh hưởng.
Trong những trường hợp đau nặng hoặc kéo dài, bác sĩ có thể kê thêm các loại thuốc giảm đau mạnh hơn, như opioid, hoặc thuốc giãn cơ để làm giảm căng cơ và hạn chế sự co thắt của cơ xung quanh khu vực cột sống cổ. Các loại thuốc này giúp bệnh nhân giảm bớt khó chịu và phục hồi khả năng sinh hoạt hằng ngày.
Tiêm steroid ngoài màng cứng cổ
Thuốc steroid được tiêm trực tiếp vào vùng xung quanh tủy sống để giảm viêm và chèn ép. Phương pháp này thường được áp dụng khi điều trị bằng thuốc không đủ hiệu quả và có thể mang lại giảm đau tạm thời giúp người bệnh cải thiện chất lượng cuộc sống.
Vật lý trị liệu
Các bài tập vật lý trị liệu giúp cải thiện sự linh hoạt, tăng cường cơ bắp hỗ trợ cột sống và giảm căng thẳng lên các đĩa đệm. Bên cạnh đó, vật lý trị liệu còn giúp người bệnh học cách duy trì tư thế đúng và thực hiện các động tác an toàn, từ đó giảm nguy cơ tái phát cơn đau.
Biện pháp phòng tránh
Để giảm nguy cơ thoát vị đĩa đệm cột sống cổ, hãy duy trì tư thế đúng khi ngồi và làm việc, đặc biệt là khi sử dụng máy tính. Tập luyện thể dục thường xuyên để tăng cường cơ bắp hỗ trợ cột sống và cải thiện sự linh hoạt. Tránh các động tác mạnh và nâng vật nặng không đúng cách, và duy trì cân nặng hợp lý để giảm áp lực lên cột sống.
Hiểu rõ về thoát vị đĩa đệm cột sống cổ và áp dụng các biện pháp phòng ngừa có thể giúp giảm nguy cơ và quản lý tình trạng hiệu quả. Nếu gặp phải các triệu chứng, hãy tìm sự tư vấn từ bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời, từ đó bảo vệ sức khỏe và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Với đội ngũ chuyên gia có chuyên môn cao, cùng việc áp dụng nhiều kỹ thuật tiên tiến trong điều trị, Viện Nghiên cứu Giảm đau Việt Nam đã thành công trong việc nghiên cứu và đưa ra hướng điều trị cho hàng triệu ca bệnh lý cột sống – cơ xương khớp.
Để được tư vấn các bệnh lý cột sống và cơ xương khớp tại Viện Nghiên cứu Giảm đau Việt Nam, quý khách vui lòng liên hệ theo số hotline: 0913.095.115 hoặc liên hệ trực tiếp TẠI ĐÂY
Tư vấn chuyên môn bài viết
THS. BS CKII VÕ CHÂU DUYÊN