Đau thắt lưng là vấn đề thường gặp, làm suy giảm đáng kể chất lượng cuộc sống. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến đau thắt lưng, và làm sao để điều trị hiệu quả? Tìm hiểu ngay để bảo vệ sức khỏe cột sống của bạn!
Đau thắt lưng là bệnh gì?
Đau thắt lưng, hay còn gọi là đau lưng dưới, là một tình trạng rất phổ biến, gây ảnh hưởng đến phần thắt lưng và các vùng lân cận của cột sống dưới. Cơn đau có thể diễn ra đột ngột, kéo dài từ vài ngày đến vài tuần (đau cấp tính) hoặc trở thành đau mạn tính nếu kéo dài hơn 12 tuần.
Đau thắt lưng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất ở người trưởng thành, đặc biệt là những người có lối sống ít vận động hoặc thường xuyên mang vác nặng. Tình trạng này ảnh hưởng đến khả năng vận động, sinh hoạt và chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Triệu chứng của đau thắt lưng
Triệu chứng đau thắt lưng biểu hiện qua nhiều dạng khác nhau, từ đau âm ỉ, đau thắt cho đến đau nhói và đau dữ dội. Một số bệnh nhân có thể chỉ cảm thấy khó chịu khi ngồi hoặc đứng lâu. Một số người khác lại gặp khó khăn khi thực hiện các động tác cúi, xoay hoặc vặn người.
Cơn đau có thể khu trú ở lưng dưới hoặc lan ra các vùng lân cận như hông và chân, đặc biệt là trong các trường hợp có liên quan đến tổn thương dây thần kinh. Đau thắt lưng đi kèm với các triệu chứng khác như cảm giác tê hoặc yếu ở chân và đôi khi dẫn đến mất kiểm soát khi đi lại.
Nguyên nhân đau thắt lưng
Dưới đây là những nhóm nguyên nhân phổ biến dẫn đến đau thắt lưng:
Chấn thương
- Căng cơ và bong gân: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây đau thắt lưng, thường xảy ra khi cơ hoặc dây chằng ở lưng dưới bị căng quá mức do vận động sai tư thế, nâng vật nặng hoặc thực hiện các động tác đột ngột. Căng cơ có thể gây viêm và đau, làm giới hạn khả năng vận động của người bệnh.
- Chấn thương thể thao: Một số môn thể thao đòi hỏi nhiều về thể lực, động tác xoay hoặc vặn người (như bóng đá, bóng rổ) có nguy cơ gây tổn thương vùng lưng dưới. Chấn thương thể thao gây căng cơ, bong gân và các tổn thương mô mềm khác. Điều này dễ dẫn đến đau kéo dài nếu không được điều trị đúng cách.
Bệnh lý
- Gãy xương cột sống: Gãy xương do chấn thương mạnh, tai nạn giao thông, hoặc bệnh loãng xương có thể dẫn đến đau thắt lưng nặng và hạn chế vận động. Loãng xương đặc biệt làm tăng nguy cơ gãy xương ở người cao tuổi.
- Đau thần kinh tọa: Đau thần kinh tọa là tình trạng đau lan từ vùng thắt lưng xuống mông và chân, do dây thần kinh tọa bị chèn ép hoặc kích thích. Nguyên nhân phổ biến của đau thần kinh tọa thường là thoát vị đĩa đệm.
- Hẹp ống sống: Hẹp ống sống xảy ra khi các khoảng trống trong cột sống bị thu hẹp, tạo áp lực lên tủy sống và các dây thần kinh. Đây là hậu quả của sự thoái hóa đĩa đệm hoặc sự hình thành các gai xương, thường gặp ở người cao tuổi.
- Viêm khớp: Viêm khớp cột sống, bao gồm viêm xương khớp và viêm cột sống dính khớp, là nguyên nhân phổ biến gây đau và cứng cột sống. Viêm cột sống dính khớp gây ra sự dính liền giữa các đốt sống, giảm khả năng vận động.
- Các bệnh lý khác: Một số bệnh lý như u cột sống, nhiễm trùng cột sống hoặc ung thư có thể gây ra đau thắt lưng khi chúng tác động đến cấu trúc cột sống hoặc xâm lấn vào các dây thần kinh xung quanh. Những bệnh lý này thường đi kèm với các triệu chứng khác như sụt cân, mệt mỏi hoặc sốt.
Nguyên nhân tạm thời
- Mang thai: Trong thời kỳ mang thai, phụ nữ thường gặp phải các cơn đau lưng dưới do thay đổi trọng lượng, thay đổi tư thế và hormone làm giãn các dây chằng để chuẩn bị cho quá trình sinh nở. Điều này tạo áp lực lớn lên cột sống và dễ dẫn đến đau thắt lưng.
- Đau bụng kinh: Trong kỳ kinh nguyệt, các cơn co thắt ở tử cung có thể lan tỏa đến lưng dưới, gây ra cảm giác đau âm ỉ hoặc đau nhói ở vùng này. Đây là tình trạng phổ biến ở nhiều phụ nữ, và thường giảm dần khi kỳ kinh kết thúc.
- Các yếu tố khác: Ngoài ra, căng thẳng, ngồi hoặc đứng lâu trong thời gian dài cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ đau thắt lưng.
Đau thắt lưng có nguy hiểm không?
Đau thắt lưng không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng nó có thể trở thành một vấn đề nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách. Trong nhiều trường hợp, cơn đau là do căng cơ hoặc chấn thương nhẹ và sẽ cải thiện sau vài ngày hoặc vài tuần. Tuy nhiên, nếu đau thắt lưng kéo dài hoặc tăng dần theo thời gian. Đó có thể là dấu hiệu của bệnh lý thoát vị, viêm khớp cột sống hoặc hẹp ống sống.
Đặc biệt, nếu đau thắt lưng kèm theo các triệu chứng như yếu chân, mất kiểm soát bàng quang hoặc ruột, hoặc sốt, thì đây có thể là tình trạng cấp cứu y tế cần can thiệp ngay. Không điều trị đúng cách có thể dẫn đến tổn thương vĩnh viễn hoặc giảm khả năng vận động. Do đó, việc thăm khám và đánh giá kịp thời bởi bác sĩ chuyên khoa là rất cần thiết.
Phương pháp điều trị đau thắt lưng
Sử dụng thuốc
Thuốc giảm đau không kê đơn như ibuprofen, acetaminophen thường là phương pháp đầu tiên giúp giảm đau thắt lưng. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc giãn cơ hoặc thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) để làm dịu cơn đau nghiêm trọng hơn. Trong một số trường hợp, opioid có thể được sử dụng ngắn hạn để kiểm soát đau nặng.
Vật lý trị liệu (PT)
Vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tình trạng đau lưng dưới. Các chuyên gia vật lý trị liệu sẽ thiết kế các bài tập kéo giãn và tăng cường sức mạnh cho cơ lưng và cơ bụng, giúp hỗ trợ cột sống và cải thiện khả năng vận động. Kỹ thuật trị liệu như xoa bóp, siêu âm cũng có thể được sử dụng để giảm đau, cứng cơ.
Massage
Massage giúp tăng lưu thông máu, thư giãn cơ bắp và giảm căng thẳng, từ đó giảm đau lưng. Liệu pháp này có thể đặc biệt hiệu quả trong việc làm dịu các cơ bắp bị co cứng hoặc giảm bớt áp lực trên các dây thần kinh cột sống. Massage trị liệu thường kết hợp với các phương pháp khác để đạt hiệu quả tối ưu.
Tiêm
Tiêm corticosteroid có thể được thực hiện trực tiếp vào vùng bị viêm để giảm sưng và đau tạm thời. Các liệu pháp tiêm khác như tiêm phong bế cũng được sử dụng để giảm đau tạm thời. Từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
Phẫu thuật
Khi cơn đau thắt lưng trở nên nghiêm trọng, phẫu thuật có thể là lựa chọn cần thiết.
Cắt bỏ đĩa đệm (Discectomy)
Phẫu thuật này được thực hiện để loại bỏ một phần đĩa đệm bị thoát vị hoặc gai xương gây chèn ép lên dây thần kinh. Việc giảm áp lực lên dây thần kinh giúp giảm đau và phục hồi chức năng.
Mở rộng lỗ thần kinh (Foraminotomy)
Phẫu thuật này mở rộng các lỗ thần kinh trên cột sống, nơi dây thần kinh rời khỏi ống sống. Thủ thuật này nhằm giải phóng dây thần kinh bị chèn ép, cải thiện triệu chứng đau và tê.
Liệu pháp nhiệt nội đĩa (Intradiscal Electrothermal Therapy – IDET)
Kỹ thuật này sử dụng nhiệt để gia cố thành đĩa đệm, làm dày lớp bảo vệ đĩa đệm và giảm kích thước phần phình ra, giảm sự kích thích dây thần kinh.
Nucleoplasty
Phẫu thuật sử dụng một thiết bị dạng đũa được chèn vào đĩa đệm để loại bỏ mô đĩa đệm thừa, đồng thời sử dụng sóng radio để làm co mô.
Đốt sóng cao tần
Kỹ thuật này sử dụng sóng radio để phá vỡ tín hiệu đau từ dây thần kinh. Bác sĩ đưa kim đặc biệt vào dây thần kinh, tạo nhiệt và phá hủy đường truyền tín hiệu đau.
Hợp nhất cột sống (Spinal Fusion)
Thủ thuật này kết hợp hai hoặc nhiều đốt sống với nhau bằng mảnh ghép xương hoặc vít kim loại. Mục đích là làm cho cột sống chắc chắn hơn và giảm chuyển động gây đau giữa các đốt sống.
Mở rộng ống sống (Spinal Laminectomy/Decompression)
Phẫu thuật này loại bỏ phần lamina (phần xương che ống sống) để giải phóng áp lực lên tủy sống và các dây thần kinh. Phương pháp này thường được sử dụng để điều trị hẹp ống sống.
Biện pháp phòng ngừa đau thắt lưng
Có nhiều biện pháp giúp ngăn ngừa đau thắt lưng, đặc biệt khi nguyên nhân từ thói quen hàng ngày:
- Duy trì tư thế đứng:
Ngồi, đứng, và nâng đồ đúng cách để bảo vệ cột sống. Tránh ngồi lâu một chỗ, đứng dậy vươn vai thường xuyên.
- Tập thể dục đều đặn:
Bài tập tăng cường cơ bụng, cơ lưng giúp cột sống ổn định hơn, giảm nguy cơ chấn thương.
- Kiểm soát cân nặng:
Giữ cân nặng hợp lý để tránh áp lực thừa lên cột sống.
- Lối sống lành mạnh:
Ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc, và bỏ thuốc lá để tăng cường sức khỏe cột sống.
Những thói quen này không chỉ giúp ngăn ngừa đau lưng mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể.
Với đội ngũ chuyên gia có chuyên môn cao, cùng việc áp dụng nhiều kỹ thuật tiên tiến trong điều trị, Viện Nghiên cứu Giảm đau Việt Nam đã thành công trong việc nghiên cứu và đưa ra hướng điều trị cho hàng triệu ca bệnh lý cột sống – cơ xương khớp.
Để được tư vấn các bệnh lý cột sống và cơ xương khớp tại Viện Nghiên cứu Giảm đau Việt Nam, quý khách vui lòng liên hệ theo số hotline: 0913.095.115 hoặc liên hệ trực tiếp TẠI ĐÂY.
Tư vấn chuyên môn bài viết
PGS. TS KIỀU ĐÌNH HÙNG