Ngày nay, không chỉ người cao tuổi mà cả người trẻ tuổi cũng phải đối mặt với căn bệnh thoái hóa cột sống. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu và có phương pháp điều trị đúng cách sẽ giúp cải thiện sức khỏe cột sống.
Thoái hóa cột sống là gì?
Thoái hóa cột sống là một tình trạng bệnh lý phổ biến, đặc trưng bởi sự suy giảm chất lượng và chức năng của các cấu trúc trong cột sống, bao gồm đĩa đệm, khớp và dây chằng. Đây là quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể, diễn ra khi các đĩa đệm giữa các đốt sống bị mất nước và giảm tính đàn hồi. Kết quả là, các đốt sống có thể cọ xát vào nhau, gây đau đớn và giảm khả năng vận động.
Thoái hóa cột sống thường xảy ra ở người cao tuổi, nhưng có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, đặc biệt là khi có các yếu tố nguy cơ như chấn thương hoặc lối sống không lành mạnh.
Dấu hiệu của thoái hóa cột sống
Dấu hiệu của thoái hóa cột sống có thể rất đa dạng và ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của cuộc sống. Một trong những triệu chứng phổ biến nhất là đau lưng hoặc đau cổ, thường xuất hiện sau khi hoạt động nhiều hoặc thay đổi tư thế. Người bệnh có thể cảm thấy cứng cột sống, đặc biệt vào buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu.
Ngoài ra, giảm khả năng linh hoạt cũng là một dấu hiệu quan trọng, khiến việc thực hiện các hoạt động hàng ngày trở nên khó khăn hơn. Tê bì hoặc yếu cơ ở các chi, như tay và chân, cũng có thể xuất hiện nếu dây thần kinh bị chèn ép.
Nguyên nhân gây thoái hóa cột sống
Lão hóa
Lão hóa là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến thoái hóa cột sống. Khi tuổi tác tăng, các cấu trúc trong cơ thể, bao gồm đĩa đệm và khớp cột sống, bắt đầu mất đi tính linh hoạt và độ đàn hồi. Quá trình thoái hóa này khiến cột sống dễ bị tổn thương hơn và gây ra các triệu chứng như đau lưng, cứng khớp, và giảm khả năng vận động. Đĩa đệm dần mất nước và xẹp đi, dẫn đến việc các đốt sống cọ xát vào nhau, gây đau và kích ứng. Lão hóa không thể tránh khỏi, nhưng duy trì lối sống lành mạnh có thể làm chậm quá trình này và giảm thiểu các ảnh hưởng tiêu cực lên cột sống.
Thừa cân, béo phì
Thừa cân và béo phì làm gia tăng áp lực lên cột sống và các khớp, dẫn đến việc các cấu trúc cột sống phải làm việc nhiều hơn để duy trì sự ổn định. Sự gia tăng áp lực này không chỉ làm trầm trọng thêm tình trạng thoái hóa mà còn có thể dẫn đến các vấn đề khác như đau lưng mãn tính. Duy trì trọng lượng cơ thể ở mức khỏe mạnh là cách hiệu quả để giảm nguy cơ mắc phải tình trạng này.
Di truyền
Yếu tố di truyền có thể góp phần làm tăng nguy cơ thoái hóa cột sống. Nếu có tiền sử gia đình mắc các bệnh liên quan đến cột sống, nguy cơ bị thoái hóa có thể cao hơn.
Giới tính
Các nghiên cứu cho thấy phụ nữ có nguy cơ mắc thoái hóa cột sống cao hơn so với nam giới, đặc biệt là sau thời kỳ mãn kinh. Sự thay đổi nội tiết tố và sự giảm mật độ xương có thể làm tăng nguy cơ bị thoái hóa cột sống. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là nam giới không bị ảnh hưởng, chỉ là tỷ lệ mắc bệnh có xu hướng cao hơn ở phụ nữ.
Thoái hóa cột sống có nguy hiểm không?
Thoái hóa cột sống có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Một trong những nguy hiểm chính là đau lưng mãn tính, có thể làm giảm chất lượng cuộc sống và gây khó khăn trong các hoạt động hàng ngày. Cứng khớp và giảm khả năng vận động cũng là những vấn đề phổ biến, ảnh hưởng đến sự linh hoạt và khả năng thực hiện các công việc thường ngày.
Trong các trường hợp nặng, bệnh lý có thể dẫn đến chèn ép dây thần kinh, gây ra các triệu chứng như tê bì, yếu cơ, và mất cảm giác ở các chi.
Biến chứng của thoái hóa cột sống
Gai cột sống
Gai cột sống là sự hình thành các mỏm xương nhỏ ở các đốt sống, thường là kết quả của quá trình thoái hóa. Những gai này có thể gây đau và hạn chế phạm vi chuyển động của cột sống. Đôi khi, gai cột sống cũng có thể gây ra tình trạng chèn ép các cấu trúc xung quanh, làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh.
Thoát vị đĩa đệm
Khi đĩa đệm bị thoái hóa, nó có thể bị rách hoặc thoát vị, gây chèn ép lên các rễ thần kinh. Thoát vị đĩa đệm có thể dẫn đến đau nhức, tê bì, và giảm khả năng vận động ở các chi. Đây là một trong những biến chứng nghiêm trọng của thoái hóa cột sống, cần phải được điều trị kịp thời để tránh các vấn đề lâu dài.
Chèn ép rễ thần kinh
Thoái hóa cột sống có thể dẫn đến việc các cấu trúc xung quanh cột sống gây chèn ép lên các rễ thần kinh, dẫn đến các triệu chứng như đau nhói và tê bì ở các chi. Sự chèn ép này có thể ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động và cảm giác của bệnh nhân, làm giảm chất lượng cuộc sống.
Đau yếu tứ chi
Chèn ép dây thần kinh nghiêm trọng có thể dẫn đến đau và yếu cơ ở tay hoặc chân. Điều này có thể làm giảm khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày và ảnh hưởng đến khả năng di chuyển, gây khó khăn trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày.
Phương pháp chẩn đoán
Để chẩn đoán thoái hóa cột sống, các bác sĩ thường sử dụng các phương pháp sau:
- Khám lâm sàng: Để kiểm tra tình trạng cột sống và các triệu chứng của bệnh.
- X-quang: Để phát hiện sự thay đổi cấu trúc của cột sống, như gai cột sống và hẹp ống sống.
- MRI hoặc CT scan: Để xác định mức độ thoái hóa và các biến chứng liên quan, như thoát vị đĩa đệm và chèn ép rễ thần kinh.
Phương pháp điều trị thoái hóa cột sống
Điều trị thoái hóa cột sống phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng sức khỏe của mỗi người. Dưới đây là một số phương pháp điều trị thoái hóa cột sống phổ biến:
Sử dụng thuốc
Sử dụng thuốc là biện pháp đầu tiên được áp dụng để kiểm soát cơn đau và viêm do thoái hóa cột sống. Các loại thuốc giảm đau thông thường như paracetamol hoặc NSAID (thuốc chống viêm không steroid) thường được kê đơn để giảm đau và giảm viêm tại khu vực bị ảnh hưởng. Đối với những trường hợp nặng hơn, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc mạnh hơn như thuốc giãn cơ hoặc tiêm corticosteroid để giảm viêm và đau nhanh chóng. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần được kiểm soát cẩn thận để tránh tác dụng phụ lâu dài.
Vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu là phương pháp quan trọng giúp cải thiện khả năng vận động của cột sống. Các bài tập được thiết kế để kéo giãn, tăng cường cơ lưng, và cải thiện tư thế. Từ đó giúp giảm áp lực lên cột sống và làm giảm các triệu chứng của thoái hóa. Chuyên gia sẽ xây dựng bài tập phù hợp với từng bệnh nhân, bao gồm các động tác nhẹ nhàng như yoga, pilates, hoặc các bài tập tăng cường cơ bắp lưng dưới. Vật lý trị liệu không chỉ giúp giảm đau mà còn ngăn ngừa tình trạng thoái hóa tiến triển.
Điều trị nội khoa
Điều trị nội khoa thường áp dụng cho những bệnh nhân có triệu chứng nặng hoặc kéo dài. Bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị khác nhau. Một số phương pháp như châm cứu, tiêm PRP hoặc tiêm thuốc kháng viêm vào khu vực bị tổn thương. Ngoài ra, liệu pháp tia laser hoặc siêu âm cũng được sử dụng để giảm viêm và cải thiện quá trình phục hồi. Các biện pháp điều trị nội khoa thường được kết hợp với vật lý trị liệu để đạt hiệu quả tối ưu.
Phẫu thuật cột sống
Phẫu thuật cột sống thường là phương án cuối cùng khi các phương pháp điều trị bảo tồn không mang lại kết quả. Phẫu thuật có thể được chỉ định trong các trường hợp nghiêm trọng, khi bệnh nhân gặp phải thoát vị đĩa đệm, chèn ép rễ thần kinh hoặc khi các gai xương và đốt sống bị biến dạng nghiêm trọng. Phẫu thuật giúp loại bỏ các phần xương hoặc đĩa đệm bị tổn thương, giải phóng áp lực lên dây thần kinh và khôi phục lại sự ổn định của cột sống. Tuy nhiên, đây là phương pháp có rủi ro và cần được cân nhắc kỹ lưỡng, chỉ áp dụng khi thực sự cần thiết.
Phương pháp phòng ngừa
Để phòng ngừa thoái hóa cột sống, duy trì trọng lượng ở mức khỏe mạnh là rất quan trọng. Tập thể dục đều đặn giúp tăng cường cơ lưng và cải thiện sự linh hoạt của cột sống. Chú ý tư thế làm việc và sinh hoạt để giảm áp lực lên cột sống là điều cần thiết. Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến cột sống và điều trị kịp thời để ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh.
Với đội ngũ chuyên gia có chuyên môn cao, cùng việc áp dụng nhiều kỹ thuật tiên tiến trong điều trị, Viện Nghiên cứu Giảm đau Việt Nam đã thành công trong việc nghiên cứu và đưa ra hướng điều trị cho hàng triệu ca bệnh lý cột sống – cơ xương khớp.
Để được tư vấn các bệnh lý cột sống và cơ xương khớp tại Viện Nghiên cứu Giảm đau Việt Nam, quý khách vui lòng liên hệ theo số hotline: 0913.095.115 hoặc liên hệ trực tiếp TẠI ĐÂY.
Tư vấn chuyên môn bài viết
PGS. TS KIỀU ĐÌNH HÙNG